Je huis verrijken met unieke en exotische decoraties is niets nieuws. Honderden jaren voordat jij besloot om je woonkamer op te sieren met een Japanse laktafel of een stenen Boeddhahoofd, waren mensen al enthousiast bezig met het bestellen en importeren van Aziatische voorwerpen om ermee te pronken bij hun vrienden.
De opwinding die Europa 400 jaar geleden al had voor Azië is perfect weergegeven in de tentoonstelling “Asia>Amsterdam” in het Rijksmuseum in Amsterdam. De tentoonstelling laat een aantal van de mooiste en interessantste voorwerpen zien die werden verzameld in Europese interieurs van de hogere en middenklasse, waar ze een blijvende impact hadden.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie was verantwoordelijk voor een van de interessantste tijdperken in de geschiedenis van het verbinden van Europa met Azië. Opgericht in 1602 domineerde de VOC bijna tweehonderd jaar lang de handel in Azië in Europa.
Het bedrijf was het meest succesvol en populair door felbegeerde specerijen en andere goederen naar Europa te brengen vanuit hun hoofdkwartier in het verre Batavia. De Europese smaakpapillen en neuzen werden niet alleen gegrepen door de exotische specerijen, maar hun verbeelding werd ook gekaapt op het moment dat ze in contact kwamen met andere Aziatische schatten.
Hoe eigenaardig! Deze Chinese zijde is zo zacht en licht dat het doorschijnend zou kunnen zijn. En dit Indiase katoen was versierd met de mooiste kleuren die niet vervaagden. Ongelooflijk hoe glad de donkere Japanse lak was en hoe licht en sterk het Chinese porselein.
De kist is gedecoreerd met de maki-e techniek; goudpoeder verspreid over natte lak in verschillende tinten en met veel detail. Europese kunstenaars hadden moeite om deze techniek, die voor een zeer begeerlijke afwerking zorgde, na te maken.
In de 17e eeuw werden Japanse zijden rokken of ‘huisjassen’ erg populair. Het is duidelijk dat deze loszittende jassen voor westerlingen werden gemaakt, want de mouwen zitten los aan de jas vast. Echte kimono’s werden uit één stuk zijde gemaakt.
Binnen de kortste keren werden deze voorwerpen zeer gewild om in huis tentoon te stellen. Het interieurontwerp veranderde radicaal met de toevoeging van lakkasten, porseleinen kasten, Indiaas textiel als wandkleden en bedovertrekken, en Aziatisch geïnspireerd meubilair. Al snel werden de glinsterende kwaliteit, textuur en luxe van de objecten vastgelegd in talloze stillevens en portretten. En natuurlijk begonnen de Europeanen Aziatische voorwerpen te bemachtigen met ontwerpen die waren aangepast aan hun eigen smaak en mode.
Schilders raakten gefascineerd door porselein, de textuur, lichtheid en doorschijnende kwaliteit.
We zien een familie trots thee drinken van hun Javaanse laktafel met mismatchende porseleinen en aardewerken theeserviezen. Een bijpassend servies was nog niet populair. De tafel is opvallend verhoogd omdat de Europese stoelen veel hoger waren dan Aziatische meubels. We zien dit ook terug in kasten en kisten, omdat deze bijna altijd op een standaard stonden:
Op dit schilderij zien we dat de familie trots hun collectie Chinees porselein in hun interieur heeft uitgestald. Meer en meer werd het interieur aangepast om groeiende collecties porselein en lakwerk tentoon te stellen, soms werden complete kamers aan deze collecties gewijd.
De tentoonstelling is de moeite waard voor iedereen die geïnteresseerd is in de invloed van de Aziëhandel op de Europese geesten en de verrijking die dit bracht in interieurontwerp. Er worden meer dan 170 objecten uit verschillende collecties over de hele wereld tentoongesteld en het verhaal dat ze vertellen is er een van exotische luxe in de Nederlandse 17e eeuw. Zeker de moeite waard deze winter!